تا به حال به چشم های خود دقت کرده اید؟! مردمک چشم های شما در محیط های کم نور بزرگ تر میشود تا بتواند نور بیشتری جذب کند و تصاویر را بهتر درک کند، همچنین در محیط های پر نور مردمک چشم شما کوچک میشود تا از ورود نور زیادی جلوگیری کند. در دوربین ها هم برای عکاسی مفهومی مشابه همین ویژگی چشم انسان داریم که از آن با نام دریچه ی دیافراگم یاد میشود.
در این مطلب میخوام یکی دیگر از اعضای مثلث نوردهی دوربین را برای شما به زبان ساده توضیح دهم. دو جزء دیگر این مثلث ISO و سرعت شاتر بودند که در مطالب قبلی بررسی شدند.
دیافراگم چیست؟!
دریچه‌ی یک لنز میزان بازشدگی دیافراگم است که حجم نور فوکوس شده (متمرکز) عبوری از لنز را نشان می‌دهد. در f-stop کوچک، مثلا f/2 حجم عظیمی از نور به درون لنز وارد خواهد شد و این اتفاق حتی در کسری از ثانیه نیز رخ خواهد داد؛ اما در f/22 احتمالا دیافراگم در کوچک‌ترین وضعیت خود قرار دارد و حجم نور کمی وارد لنز خواهد شد (حتی با سرعت شاتر های طولانی تر). جالب است بدانید در لنز های زوم با کیفیت، مادامی که عدد f-number ثابت باشد، فاصله کانونی لنز (Focal length) اهمیتی نخواهد داشت. دلیل این امر نیز معادلات ریاضی در خصوص f-number است که در صورت ثابت بودن عدد F، حجم نور عبوری ثابتی را برای لنزهای ۳۵ میلیمتری و ۱۰۰ میلیمتری با سرعت شاتر برابر مثلا ۱/۱۲۵ ثانیه فراهم خواهد کرد. یعنی اندازه دیافراگم متفاوت خواهد بود اما حجم نور عبوری برای است.
دو نکته ی مهم درباره این گزینه ی مهم دوربین وجود دارد:
- دریچه دیافراگم در حالت خودکار به طور مستقیم با سرعت شاتر و حساسیت دوربین به نور درگیر است و هم زمان با این دو عامل میزان نور را جهت ثبت سوژه تنظیم می‌کنند.
- باز یا بسته بودن این دریچه بر روی وضوح عمق میدان تصویر اثر مستقیم دارد بدین شکل که هر چه عدد دیافراگم بیشتر باشد وضوح بیشتری در عمق تصویر خواهیم داشت و برعکس.
اندازه گیری دریچه ی دیافراگم
دریچه دیافراگم با علامت اختصاری F نمایش داده میشود. هر درجه میزان نوری که قرار است به دوربین وارد شود را نشان می‌دهد. در نتیجه:
زمانی که عدد دیافراگم بیشتر می رود، دریچه بسته تر میشود و نور کمتری وارد دوربین می‌گردد اما عمق میدان تصویر بیشتر خواهد بود و بر عکس.
زمانی که این عدد کمتر میشود دریچه دوربین بازتر و نور بیشتری وارد دوربین می‌گردد اما عمق میدان کمتر خواهد بود.
دریچه ی دیافراگم سمت راست بسته و در سمت چپ باز میباشد.
اعداد دریچه دیافراگم در دوربین‌ها متفاوت است اما این طیف بسیار مرسوم است
تنظیم دریچه ی دیافراگم
در دوربین‌های کاملا اتوماتیک درجه دیافراگم با چرخاندن یک نوار مدرج بر روی لنز تغییر می‌کند اما در دوربین‌هایSLR این دریچه توسط یک صفحه مدرج که بر روی بدنه دوربین تعبیه شده است تغییر می‌کند. در این دوربین‌ها این تغییر بر روی صفحه نمایش دوربین نشان داده میشود و عکاسان می‌توانند تغییر اعداد این دریچه را ببینند.
درجه دیافراگرم در گزینه‌های مختلف دوربین
ماکرو
با انتخاب این گزینه دوربین از دریچه دیافراگم در بازترین حالت خود قرار می‌گیرد تا با نزدیک بردن دوربین به سوژه بتوان حداکثر نور را در دوربین وارد کرده و تصویر واضحی ایجاد کند. در این گزینه عکاس نمی‌تواند بر روی تنظیم دریچه دیافراگم کنترل زیادی داشته باشد.
منظره/ چشم‌انداز
در این گزینه دوربین تا حد امکان دریچه دیافراگم کوچک می‌کند تا چشم‌انداز با عمق وسیع‌تری واضح به ثبت برسد. در نتیجه ممکن است برای به تصویر کشیدن یک چشم انداز زیبا و واضح به نوردهی زیادتر و در واضح سرعت شاتر کمتر احتیاج داشته باشم. اگر دوربین شما امکان عکاسی با گزینه‌های کنترل دستی و یا Av را ندارد می‌توانید از این گزینه برای عکاسی از سوژه‌هایی که به عمق میدان بیشتر نیازدارید استفاده کنید.
پرتره/ چهره
در این گزینه دوربین نه تنها از دریچه باز دیافراگم استفاده می‌کند برای با پایین آوردن حساسین دوربین به نور کمک می‌کند تا پشت زمینه‌ای محو در پشت سر سوژه ایجاد کند. با این کار چهره سوژه در تصویر از زمینه جدا شده و تصویر وی بهتر و واضح‌تر به نظر می‌رسد.
کنترل دستی / M
در این گزینه شما مسئول کنترل و تنظیم تمام عوامل دوربین هستید. در واقع شما زمانی که دریچه دیافراگم را تنظیم می‌کنید باید بدانید به چه سرعت شاتری نیاز خواهید داشت و همه اینها را همراه با حساسیت دوربین به نور برای یک عکس مناسب تنظیم کنید. در عین حال شما می‌توانید از نور‌سنج دوربین نیز برای نورخوانی و تعیین اندازه سرعت و دیافراگم بهره ببرید.
تقدم دریچه دیافراگم/Av
در این گزینه شما می‌توانید دریچه دیافراگم را انتخاب کرده و تعیین سرعت شاتر را به دوربین واگزار کنید.
برنامه/ P
این گزینه در تعداد کمتری از دوربین‌ها وجود دارد. در این گزینه شما اختیار بیشتری نسبت به گزینه تنظیم دستی خواهید داشت اما به طور کلی تنظیم دریچه دیافراگم و سرعت شاتر به عنوان دو عنصر مهم در ثبت یک عکس را خود دوربین بر عهده خواهد داشت.
